Domy pomocy społecznej pomagają osobom które z powodu swojego wieku, choroby lub niepełnosprawności nie mogą samodzielnie funkcjonować w życiu codziennym, natomiast nie jest możliwa inna pomoc w formie usług opiekuńczych. W domu pomocy społecznej można umieścić osobę wyłącznie za jej zgodą lub zgodą jej przedstawiciela ustawowego. W przypadku osób małoletnich przedstawicielem ustawowym jest rodzic, natomiast w stosunku do osób pełnoletnich przedstawicielem ustawowym może być opiekun lub kurator przyznany dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie lub częściowo.

Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny i  nie może być większy niż średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca ustalany przez władze samorządowe. W przypadku domów pomocy społecznej o zasięgu gminnym średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca ustalany jest przez wójta burmistrza lub prezydenta miasta. Dla domów pomocy społecznej o zasięgu powiatowym koszt ten ustala starosta natomiast dla regionalnych domów pomocy społecznej średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca ustala marszałek województwa.

Koszty utrzymania w domu pomocy społecznej ponosi w pierwszej kolejności sam mieszkaniec. Jednak kwota ta nie może być wyższa niż 70 % dochodu tejże osoby. Dopiero w sytuacji gdy dochody mieszkańca domu pomocy społecznej są niewystarczające na pokrycie kosztów utrzymania, zobowiązani do dopłaty są w dalszej kolejności małżonek, zstępni przed wstępnymi oraz gmina z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Członkowie rodziny mający niskie dochody mogą jednak spać spokojnie bowiem nie będą oni zobowiązani do pokrycia kosztów utrzymania mieszkańca domu pomocy społecznej. Osoba prowadząca jednoosobowe gospodarstwo domowe będzie zobowiązana do pokrycia tych kosztów dopiero jeśli jej dochód będzie wyższy niż 300 % z kwoty 461 złotych. Natomiast osoba mieszkająca w rodzinie będzie zobowiązana do pokrycia tych kosztów dopiero jeśli jej dochód będzie wyższy niż 300 % z kwoty 316 złotych.