Pracodawca który nie respektuje przepisów prawa pracy musi liczyć się z ewentualną kontrolę ze strony Inspekcji Pracy. W sytuacji zaś gdy kontrola Państwowej Inspekcji Pracy zakończy się wykryciem  naruszeń prawa pracy ze strony pracodawcy organ ten może zastosować w stosunku do nieuczciwego pracodawcy szereg zakazów i nakazów. Jeżeli nieprawidłowości w zakładzie pracy dotyczą zasad bezpieczeństwa i higieny pracy Inspektorzy mogą nakazać usunięcie wykrytych uchybień w określonym czasie. Natomiast jeśli stwierdzone uchybienie stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników lub innych osób przebywających na terenie przedsiębiorstwa Inspekcja Pracy może nawet nakazać wstrzymania prac lub działalności do czasu usunięcia uchybień. W sytuacji zaś gdy kontrola wykaże, że przy pracach szkodliwych, niebezpiecznych lub wzbronionych pracują pracownicy bez odpowiednich kwalifikacji, inspektorzy mogą nakazać pracodawcy przekierowanie tych pracowników do innych prac. Powyższe nakazy podlegają oczywiście natychmiastowemu wykonaniu.

Państwowa Inspekcja Pracy może również interweniować w sytuacji gdy maszyny i urządzenia znajdujące się na terenie kontrolowanego zakładu pracy stanowią bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia znajdujących się tam osób. W sytuacji zaistnienia takiego zagrożenia inspektorzy nakażą wstrzymania pracy tych urządzeń.

Istotny czynnik który podczas kontroli badany jest przez pracowników inspekcji pracy stanowią także warunki pracy panujące w danym zakładzie pracy. Dlatego jeśli w miejscu prowadzenia działalności panują warunki będące zagrożeniem dla życia bądź zdrowia pracowników inspekcja pracy może również zakazać wykonywania pracy.

Bezkarni nie są również pracodawcy którzy zatrudniają pracowników na podstawie innej umowy niż umowa o pracę lub współpracują z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą. W takim przypadku pracownicy inspekcji pracy mogą również nakazać wstrzymania pracy jeśli stwierdzone zostaną naruszenia bezpieczeństwa i higieny pracy. Natomiast w stosunku do zakładu pracy w którym praca wykonywana jest w szczególnych warunkach, inspektor pracy może nakazać wykonanie niezbędnych badań i pomiarów czynników szkodliwych i uciążliwych w środowisku pracy.

Najczęściej zgłaszanymi do Inspekcji Pracy naruszeniami przepisów prawa pracy ze strony pracodawców jest niewypłacanie bądź nieterminowe wypłacanie wynagrodzenia lub innych świadczeń pracowniczych takich jak ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop lub dodatek za godziny nadliczbowe. W takiej sytuacji Inspekcja ma pracy ma obowiązek nakazać pracodawcy natychmiastowe wypłacenie zaległości.